پاسخ : « شيعه » در لغت عرب به معناي « پيرو » است . قرآن مجيد مي فرمايد : « وَإنَّ مِنْ شِيْعَتِهِ لاَِبْراهِيْمُ » ( 1 ) ؛ « يکي از پيروان نوح ، ابراهيم است . » اما در اصطلاح مسلمانان ، شيعه به گروهي اطلاق مي شود که معتقدند پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) پيش از درگذشت خود ، جانشين خويش و خليفه مسلمين را در مناسبتهاي متعدّدي ؛ از جمله در روز هيجدهم ذوالحجّه ، سال دهم هجري که به روز « غدير » معروف است ، در يک اجتماع بزرگ معيّن فرمود و او را به عنوان مرجع سياسي ، علمي و ديني پس از خود ، تعيين نمود .
توضيح آن که : پس از پيامبر گرامي ، مهاجر و انصار به دو گروه تقسيم شدند :
1 ـ گروهي معتقد بودند که پيامبر خدا ( صلّي الله عليه وآله ) مسأله خلافت را ناديده نگرفته و جانشين خويش را تعيين فرموده است و او همان علي بن ابي طالب است ؛ نخستين کسي که به وي ايمان آورد .
اين جمعيت که متشکل از گروهي مهاجر و انصار بود و در رأس آنان ،
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ صافات : 83
کليّه شخصيتهاي بني هاشم و جمعي از بزرگان صحابه ؛ مانند سلمان ، ابوذر ، مقداد ، خباب بن ارت و امثال آنان قرار داشتند ، بر همين عقيده باقي ماندند و شيعه علي ( عليه السلام ) نام گرفتند .
البته اين لقب را پيامبر گرامي ، در حال حيات خود به پيروان امير مؤمنان عطا فرموده است . آنجا که با اشاره به علي ابن ابي طالب مي فرمايد :
« والذّي نفسي بيده ، انَّ هذا وشيعته لهم الفائزون يوم القيامة » . ( 1 )
ـ سوگند به آن که جان من در دست او است ، او ( علي ( عليه السلام ) ) و پيروان وي در روز رستاخيز ، رستگارانند .
بنابراين شيعه ، عبارت است از گروهي از مسلمانان صدر اسلام که به خاطر اعتقاد به « تنصيصي بودن » مقام ولايت ، بدين نام معروف گرديده اند و اين جمعيت تاکنون نيز بر خط وصايت و پيروي از اهل بيت پيامبر باقي مانده اند .
مقام و موقعيت شيعه ، از همين طريق معين مي شود و بدين بيان ، بي پايگي گفتار برخي از جاعلان جاهل يا مغرض ، مبني بر اين که تشيع زاييده دورانهاي بعدي است ، روشن مي گردد . براي شناخت گسترده تر تاريخ شيعه ، به کتابهاي « اصل الشيعه و اصولها » ، « المراجعات » و « اعيان الشيعه » رجوع شود .
2 ـ گروه ديگر بر آن بودند که مقام خلافت ، مقامي است انتخابي ، از اين رو با ابوبکر بيعت نمودند و بعدها به « اهل سنت » يا تسنن ، ملقّب گرديدند . و سرانجام نتيجه آن شد که بين هر دو طايفه اسلامي ، با داشتن مشترکات بسيار در اصول ، اختلاف نظر پيرامون مسأله خلافت و جانشيني پيامبر به وجود آمد و هسته هاي نخستينِ هر دو گروه را همان مهاجر و انصار تشکيل مي دادند .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ1 ـ جلال الدين سيوطي ، درّالمنثور ، ج 6 ، در تفسير آيه هفتم از سوره بيّنه ( انّ الذين آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خير البريّة ) .
منبع: کتاب "شیعه پاسخ می دهد"، نوشته آیت الله العظمی حسینی نسب
